Zo fiets je door het donker

Het is een jaarlijkse mijlpaal (en geen leuke): de eerste keer dat de fietsverlichting ’s morgens, en straks ook ’s avonds, terug aan moet. Heb geen schrik om te goed verlicht rond te fietsen. Laagvliegende UFO’s garanderen niet alleen de meest comfortabele ritjes in het donker, ze kunnen ook vet cool zijn (als is mijn woordkeuze best vet seutig).

Eerst een open deur – dat denk ik toch. Fietsers overschatten hun zichtbaarheid in het donker. We denken dat automobilisten ons zo wel zullen zien, maar in feite zien ze ons amper. Dat ervaar ik zelf wanneer duistere tegenliggers mijn fietspad kruisen, of ik zelf in de wagen zit.

Het is niet alleen mijn gedacht, een recente studie van de Queensland University of Technology toont het ook aan. De wetenschappers vroegen fietsers hoe ver ze dachten zichtbaar te zijn. Fietsers die donkere kledij droegen, of enkel een reflectievestje, waren veel te optimistisch over hun zichtbaarheid. De rondsluipende ninja’s voelden zich tot op 50 meter zichtbaar, maar dat was in werkelijkheid amper 20 meter.

Dat is helaas net de afstand die een automobilist die aan 40km/u rijdt nodig heeft om tot stilstand te komen (reactietijd van 12 meter plus remafstand van 8 meter). Voor alle auto’s die sneller gaan dan 40km/u zijn deze fietsers dus onzichtbaar (tot ze onder de wielen liggen).

Ik weet het, we mogen de verantwoordelijkheid voor veilig verkeer in het donker niet uitsluitend op de fietsers afschuiven. In het donker, en zeker op plaatsen waar fietsers kunnen opduiken, moeten automobilisten immers hun snelheid aanpassen en meer aandachtig zijn. Maar laten we ons lot niet in andermans handen leggen – zeker niet in handen aan het stuur van duizend kilogram ongenade. En trouwens, nogmaals, het is helemaal niet fout om de baan op te gaan als een fietsend kerstspektakel of mobiele Love Parade (schrap wat niet bij jou past).

De beste zichtbaarheid in eerder genoemd onderzoek werd bereikt door fietsers met alles er op en er aan – du-uh! … – : fietslampjes (vast of knipperend maakte geen verschil), reflectieve kledij en reflectieve banden op enkels en knieën. Deze fietsers onderschatten zelfs hun zichtbaarheid. Ze dachten tot op 90 meter in de ogen van automobilisten te fonkelen, maar waren in feite tot 120 meter zichtbaar. Vooral reflecterende knie- en enkelbandjes verhoogden de zichtbaarheid, omwille van de draaiende bewegingen.

Basisverlichting

De eerste vraag die je jezelf moet stellen is: wil ik zien of gezien worden? Wie enkel in de stad fietst heeft vaak genoeg aan lampjes en reflectiemateriaal om gezien te worden door andere weggebruikers, maar wie op zijn route een donker fietspad liggen heeft, kan geholpen zijn met sterkere verlichting om zelf ook putten en bulten in het wegdek te zien.

Behoorlijk wat fietsen zijn standaard voorzien van lampjes waarmee je ziet en gezien wordt. Op batterijen of aangedreven door de goeie oude, maar steeds zeldzamere, dynamo. Mijn fiets had die opties niet, dus heb ik er een paar op voorzien: een grote retro-koplamp op batterijen (had best ook door een dynamo aangedreven mogen zijn, maar de fietsenmaker had dat niet meer liggen), en afneembare, USB-oplaadbare lampjes. Eigenlijk gebruik ik altijd uitsluitend die oplaadbare, en steek ik de vaste lichtjes op batterijen alleen aan als mijn afneembare het dreigen te begeven.

Afneembaar en oplaadbaar
Het voordeel van deze afneembare lichtjes is dat ze vast en los zitten in een handomdraai. Door het spanrekkertje moet je geen houder meer op de fiets monteren. Zo kunnen de lichtjes eenvoudig van fiets gewisseld worden. Het nadeel is dan weer dat ze plat kunnen vallen, dus hou je best in het oog wanneer het tijd is om op te laden, en neem misschien reservelampjes mee in de fietstas.

Er bestaan goedkope, afneembare lampjes op AA of AAA-batterijen, maar ik heb er eigenlijk geen goede ervaringen mee. Ze gaan naar mijn indruk niet lang mee, en bovendien ben je ook voor het milieu niet zo goed bezig. Afvoeren zou ik zeggen, en ga allemaal voor de USB-oplaadbare, krachtige LED-lampjes. Die garanderen tot wel 9 uur verlichting, en je kan ze eenvoudig thuis of op het werk opladen door aan te sluiten op een computer. Veel duurzamer dan de AA-generatie, en bovendien helemaal niet meer zo duur. Zeg het niet aan de fietsenmaker, maar ik ben tevreden over de 27 euro die ik bij Decathlon aan deze lampjes spendeerde.

De batterij gaat het langst mee in knippermodus, en die valt naar mijn mening ook het meest op om gezien te worden. In het verkeer, met ook nog straatverlichting, zet ik de lampjes daarom in knippermodus, en op een slecht verlicht fietspad (waar je de ondergrond moet kunnen zien)in de vaste stand.

Zonder batterijen, zonder dynamo

Twee magneten in de spaken. Meer heb je niet nodig om deze Reelights te doen branden. De magneten genereren een elektrisch stroompje telkens wanneer ze langs het LED-lampje aan de fietsvork passeren, waarna het lampje kort oplicht. Al fietsend krijg je zo een knipperlicht. Zonder batterijen, en zonder dynamo.

En nog een vraagje aan mijn tegenliggers: zet de lampjes niet op de hardste stand als dat niet nodig is, want fietsers uit de andere richting worden erdoor verblind. Probeer het lampje daarom ook zoveel mogelijk schuin naar beneden te richten.

Fietsende verkeersborden

Reflectieve kledij is een nuttige aanvulling op fietslampjes, want nogal wat chauffeurs speuren in het duister vooral naar verkeersborden die opduiken wanneer hun koplampen er op schijnen. In hun ogen zal reflectieve kledij daarom sneller opvallen dan een (statisch) lampje.

Maar met reflectieve kledij bedoel ik niet perse het terecht verfoeide “fluohesje”. Fluorescerend is iets anders dan reflectief. In het duister gaan enkel de fluorescerende grijze banden op zo’n vestje licht afgeven, de gele fluorescerende stof heeft dan weinig geen zin (wel in schemering).

Het kan dus ook subtieler dan het fluohesje als je maar voldoende reflectief materiaal draagt, bijvoorbeeld de reflectieve banden aan knieën en enkels.

Door enkel het reflectieve materiaal te strippen kan je bovendien fluovestjes maken die best draagbaar zijn. Dat bewijst dit ‘visnetje’ uit 3M reflectief materiaal, ontworpen door Dargelos. Het past boven een trui of een jas en de hoofdopening is groot genoeg om over een helm te trekken. Helaas uitsluitend verkrijgbaar via online bestelling (vanuit de VS) en best prijzig: 138 dollar.

Een extra stoplicht achteraan: de FlipFlip, een sterk reflecterend kaartje dat in je achterzak past. Het reflecterende materiaal is maar op één kant aangebracht. Bij aankomst op je bestemming berg je de FlipFlip dus gewoon op door het kaartje om te draaien.

Wie met naald en draad overweg kan, en zo moeilijk schijnt dat niet te zijn, kan nog altijd zelf iets leuk knutselen met een fluovestje dat je nu misschien thuis liggen hebt. Eerder liet Mme Zsazsa al zien hoe je met enkele simpele trucjes een kindvriendelijker fluovestje maakt. En ook dit kleedje van de blog “Leven met Liv” is toch niet mis?

Reflectieve fiets

Het kan ook lowtech: bewerk je fiets met reflecterende tape (bijvoorbeeld van 3M of Wowow), verkrijgbaar in de betere doe-het-zelver. Meer dan 15 euro zal het je niet kosten.

Vul eventueel aan met reflecterende spakenhoesjes.

Of smijt er veel geld tegenaan. De Amerikaanse fietspromotor Josh Zisson ontwierp dit extreem reflecterende fietskader. De fiets bezit bovendien sensoren die de vallende duisternis voelen, en automatisch voor- en achterlicht aanschakelen. Het achterlicht gaat bovendien harder branden als de fietser remt, een echt stoplicht dus. Maar het meest opvallende aan deze fiets is het kader, dat met een unieke sterk reflecterende coating is bewerkt. Het kleinste lichtje dat in de richting van de fiets schijnt, krijgt de volle laag terug. Moeilijk om deze niet te zien…

Mag het ietsje meer zijn

Voor zij die niet tevreden zijn met een pislampje.

Revolights bestaan uit twee ringen met LED-lampjes die je vastmaakt aan elk wiel. Sensoren zorgen ervoor dat bij het voorwiel altijd de voorkant en bij het achterwiel altijd de achterkant oplicht. De batterijen gaan vier uur mee, maar ze zijn op te laden via USB. Het systeem kost 250 dollar, en is alleen online te bestellen.

Spakencinema

MonkeyLectric vond het concept “spakencinema” uit. Hun nieuwste ontwerp is dit systeem met 256 LED’s dat in de spaken van je wiel past, en waarmee je kleurrijke animaties kunt afspelen. Met een online programma kan je een eigen ‘afspeellijst’ van animaties, bestaande of zelfgemaakte, samenstellen, en via bluetooth naar de cinema in je wielen verzenden.

Het systeem bevat sensoren die de rotatiesnelheid van het wiel detecteren en zo garanderen dat de animaties stabiel worden afgespeeld wanneer je sneller of trager gaat fietsen. Verder is er een speciaal anti-diefstalsysteem, en de ingebouwde lithium batterij kan je opladen via USB. Een volle batterij garandeert op zijn minst acht uur spektakel in je wielen.

Voor dit allernieuwste systeem moet je wel ferm dokken: 740 dollar. De basisversies – maar ook best vet – zijn echter al te koop vanaf 40 euro.

Putten en bulten detector

Een designprijs winnen in de categorie ‘best of the best’, dan moet je goed zijn. Deze Lumigrids LED-lamp voor op het fietsstuur projecteert vierkante roosters op de grond. Zo worden putten en bulten zichtbaar gemaakt. Gedaan met nachtelijke valpartijen, toch die in nuchtere toestand. Met dank aan de ontwikkelaars aan de universiteit van Sichuan (China).

Projecteer je eigen fietspad

De fietsverlichting van XFire projecteert een lichtgevend ‘fietspad’ onder je fiets aan de hand van twee rode laserlampjes. De breedte ervan kan je laten variëren tussen een halve en anderhalve meter door de hoek van de lampjes aan te passen. Het fietspad kan ook knipperen. De lichtjes hebben een maximale kracht van vijf milliwatt, vergelijkbaar met andere laserpennen. Voor zover ik weet is deze installatie enkel in Groot-Brittannië (ook via webshop) te koop. Een veertigtal euro, maar schiet me niet dood als het meer is.

Aanvullingen welkom in het reactieveld hieronder.