Een fietspad vol bulten en putten verhoogt niet alleen het risico op valpartijen, maar leidt ook de aandacht van fietsers af van het verkeer. Fietsers die zich op het hindernissenparcours onder hun wielen moeten concentreren, zien gevaarlijke verkeerssituaties daardoor vaak te laat komen. Een gastbijdrage door onderzoeker Pieter Vansteenkiste van de Universiteit Gent.
Het Nieuwsblad en Radio 2 zijn momenteel op zoek naar de beste en slechtste fietspaden van Vlaanderen. De actie zorgde er in 2008 en 2011 al voor dat enkele erbarmelijke fietspaden de aandacht kregen die ze verdienden. Dit jaar kan de actie opnieuw rekenen op de steun van de Fietsersbond en zullen enkele bekende Vlamingen de rol van jurylid opnemen om het beste en slechtste fietspad van Vlaanderen uit te kiezen.
De actie komt er in de overtuiging dat de kwaliteit van de fietspaden een grote rol speelt voor de veiligheid van de fietser. Eerdere ongevallenstudies in onder andere Hongarije en Nederland tonen inderdaad al aan dat een slechte staat van het fietspad vaak een directe oorzaak is bij enkelvoudige fietsongevallen. Dat zijn ongevallen waarbij geen andere personen of voertuigen betrokken zijn, een eenzame valpartij bijvoorbeeld.
Uit onderzoek van de Universiteit Gent blijkt nu dat de lage kwaliteit van een fietspad mogelijk ook een indirecte oorzaak is van fietsongevallen. De onderzoekers gingen na hoeveel aandacht een fietser gemiddeld spendeert aan het kijken naar het fietspad (de ondergrond) en in hoeverre de kwaliteit van het fietspad hierop een invloed heeft. De resultaten waren vrij duidelijk: een slecht fietspad zorgt ervoor dat je als fietser voornamelijk naar het fietspad zelf kijkt, en dus niet naar wat er gebeurt in de omgeving.
Volgens de onderzoekers ondersteunen je ogen twee kerntaken bij het fietsen: anticiperen en controleren. Tijdens het fietsen ben je constant de route aan het ‘plannen’, je anticipeert op het verkeer. Je bereidt je voor op een bocht, op het inhalen van een andere fietser, op het remmen voor een rood licht, enzovoort. Dergelijke situaties kan je als fietser ruim op voorhand inschatten en vervolgens plannen hoe je er mee zult omgaan. Dichter bij de hindernis kan je eventueel nog bijsturen: neem ik mijn bocht niet te breed?, zit ik niet te dicht bij de andere fietser?
Op een rustig en goed aangelegd fietspad hebben we voor beide taken voldoende tijd. Op een slecht fietspad neemt de controlerende functie echter veel meer tijd in beslag en heb je minder tijd om op het overige verkeer te reageren. De kans dat je als een tegenligger of auto te laat opmerkt is daardoor groter op een slecht fietspad.
